Türkiye Nadir Toprak Elementlerinde Dünya İkincisi

Türkiye’nin Stratejik Gücü: Nadir Toprak Elementlerinde Dünya İkinciliği

Eskişehir Beylikova’da keşfedilen 694 milyon tonluk nadir toprak elementi rezervi, Türkiye’yi bu alanda Çin’den sonra dünyada ikinci sıraya taşıdı. Bu gelişme, sadece madencilik değil; savunma sanayiinden elektrikli araçlara, yenilenebilir enerji sistemlerinden uzay teknolojilerine kadar birçok alanda Türkiye’nin geleceğini şekillendirecek stratejik bir dönüm noktası.

Eskişehir Beylikova’da Dev Keşif

Türkiye, 694 milyon tonluk nadir toprak elementi rezerviyle dünya sıralamasında Çin’den sonra ikinci sıraya yükseldi. Bu rezerv, savunma sanayinden elektrikli araçlara, yenilenebilir enerjiden uzay teknolojilerine kadar birçok alanda kritik öneme sahip.

 Nadir Elementler Nedir?

• Lantan, Neodim, Samaryum gibi yüksek teknolojiye yön veren elementlerdir.

• Mıknatıs, lazer, batarya, ekran teknolojileri ve roket sistemlerinde kullanılır.

• Küresel rekabetin merkezinde yer alır; üretimi az, talebi yüksek.

 Türkiye’nin Atılımı

• Beylikova sahasında 310 noktada 125 bin metre sondaj yapıldı.

• Rezervin işlenmesiyle Türkiye, dışa bağımlılığı azaltacak ve teknoloji üretiminde söz sahibi olacak.

• Yerli savunma sanayi ve enerji dönüşüm projeleri için büyük bir kaynak.

 

Türkiye’nin Potansiyeli

• Eskişehir Beylikova sahasında 310 lokasyonda 125 bin metre sondaj yapıldı.

• Rezervin işlenmesiyle Türkiye, dışa bağımlılığı azaltabilir ve teknoloji üretiminde söz sahibi olabilir.

• Bu kaynaklar, yerli savunma sanayii ve enerji dönüşüm projeleri için büyük bir fırsat sunuyor.

Eskişehir'deki saha ne durumda?

Eskişehir'deki 694 milyon tonluk rezervin keşfi 2022'de duyuruldu.

Sahanın tarihi 1950'lere dayanıyor.

Rezervin büyüklüğü 2010'larda yürütülen sondaj çalışmaları ve buradan çıkartılan numunelerin incelenmesi sonrası tespit edildi.

Nükleer Düzenleme Kurumu'na (NDK) göre 2023'te Eti Maden İşletmeleri Genel Müdürlüğü'ne sahada gerekli hazırlama, zenginleştirme ve depolama tesisleri kurulması çin çalışma ve inşaat lisansı verildi.

NDK'nın internet sitesinde bu tesislerde "cevherin açık işletme yöntemiyle çıkarılması, cevher zenginleştirme ve hidrometalürji prosesleri uygulanarak cevherden NTE, barit, florit ve yan ürün olarak toryumun üretilmesi" amaçlandığı ifadeleri yer alıyor.

Ayrıca üretilecek ve depolanacak toryum gibi bazı elementlerin radyoaktif olduğu vurgulanıyor.

Rezervin keşfedilmesinin ardından 18 Nisan 2023'te Eskişehir'de bir pilot tesis kuruldu.

Tesisin açılışına katılan Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, ilk etapta 1200 ton cevher işleneceğini, daha sonra yıllık üretimi 570 bin tona çıkartacak yeni bir endüstriyel tesis kurulacağını söyledi.

Aradan geçen sürede endüstriyel tesis hedefi yetkililer tarafından sık sık vurgulandı.

Nadir toprak elementleri nedir?

"Nadir toprak elementleri" modern teknoloji ve sanayide yaygın olarak kullanılan ve benzer kimyasal özelliklere sahip 17 elemente verilen ad.

Akıllı telefon, bilgisayar, tıbbi cihazlar ve benzeri ürünlerin üretiminde kritik rol oynayan elementler şunlar:

Skandiyum (Sc), İtriyum (Y), Lantan (La), Seryum (Ce), Praseodim (Pr), Neodimyum (Nd), Prometyum (Pm), Samaryum (Sm), Evropiyum (Eu), Gadolinyum (Gd), Terbiyum (Tb), Diprosyum (Dy), Holmiyum (Ho), Erbiyum (Er), Tulyum (Tm), İterbiyum (YB), Lutesyum (Lu).

Nadir toprak elementleri genelde toryum ve uranyum gibi radyoaktif elementlerle birlikte bulunuyor.

Ayrıştırılmaları için birçok toksik kimyasal kullanılıyor, bu da çıkarma işlemini bazen zor ve pahalı hale getirebiliyor.

Çin, dünyada en fazla NTE rezervine sahip ülke konumunda.

ABD Jeoloji Araştırmaları Kurumu'nun 2025'te yayınlanan bir raporuna göre rezerv sıralamasında Çin'i Brezilya, Hindistan, Avustralya ve Rusya takip ediyor.

Pekin, nadir toprak elementlerini çıkarma ve işlemede de rakiplerinin tamamını geride bırakıyor.

Dünya üzerindeki NTE madenciliğinin yüzde 70'i, işleme faaliyetlerinin ise yüzde 90'ı Çin'de gerçekleşiyor.

Bu da ülkeleri nadir toprak konusunda Çin'e bağımlı kılıyor.

Nadir Toprak Elementlerinin Kullanım Alanları

Yüksek Teknoloji Ürünleri

• Akıllı telefonlar, tabletler, bilgisayarlar: Ekran parlaklığı, renk kalitesi ve mikrofon gibi bileşenlerde

• Elektrikli araç bataryaları: Özellikle neodim ve praseodim mıknatıslar sayesinde motor verimliliği artar

• Rüzgar türbinleri: Güçlü mıknatıslar sayesinde daha verimli enerji üretimi sağlanır

Savunma Sanayi

• Güdümlü füzeler, radar sistemleri, gece görüş cihazları: Hassas optik ve manyetik bileşenlerde

• Uydu ve roket teknolojileri: Hafif ama dayanıklı alaşımlarda kullanılır

Yeşil Enerji ve Aydınlatma

• Güneş panelleri ve enerji tasarruflu lambalar: Işıma ve enerji dönüşüm verimliliği için kritik

• Hibrit ve elektrikli araçlar: Motor sistemlerinde ve batarya teknolojilerinde

Tıp ve Bilimsel Araştırmalar

• MRI cihazları ve lazer sistemleri: Optik ve elektromanyetik özellikleri sayesinde

• Katalizörler: Kimyasal reaksiyonları hızlandırmak için laboratuvarlarda

Bu elementler, Türkiye’nin enerji dönüşüm projeleri, yerli savunma sanayi ve teknoloji üretimi için adeta bir stratejik hazine. Beylikova’daki rezervin işlenmesiyle bu alanlarda dışa bağımlılık azalabilir, yerli üretim güçlenebilir

Toplumsal ve Gençlik Mesajı

“Bu kaynaklar sadece yerin altındaki zenginlik değil; gençlerimize teknoloji, toplumumuza refah, ülkemize bağımsızlık getirecek stratejik değerlerdir.”

Güncelleme Tarihi: 16 Ekim 2025, 14:30