Her Mantar Toplanmaz: Doğada Zehirli Tehlike

Sonbahar ve ilkbahar aylarında doğada mantar bolluğu yaşanırken, uzmanlar “her mantarı toplamayın”

#UlukalBilgi | Sağlık ve Çevre Bilinci

Sonbahar ve ilkbahar aylarında doğada mantar bolluğu yaşanırken, uzmanlar “her mantarı toplamayın” uyarısını yineliyor. Türkiye genelinde artan yağışlarla birlikte mantar zehirlenmesi vakalarında ciddi artış gözleniyor

 Zehirli Mantarlar Hayati Tehlike Taşıyor

• Doğal ortamda yetişen bazı mantar türleri, karaciğer ve böbrek yetmezliğine yol açabilecek zehirler içeriyor.

• Zehirlenme belirtileri mantarın türüne göre 2 ila 24 saat içinde ortaya çıkabiliyor.

• Belirtiler arasında: bulantı, kusma, sersemlik, görme bozukluğu, kas ağrısı, karın ağrısı, nefes darlığı gibi ciddi semptomlar yer alıyor2.

 Halk Arasında Bilinen Yanlışlar

• “Hayvanlar yiyorsa zehirli değildir” → Yanlış. İnsan ve hayvan bünyesi farklıdır.

• “Gümüş kaşık kararırsa mantar zehirlidir” → Bilimsel geçerliliği yoktur.

• “Pişirmek zehri öldürür” → Her mantar için geçerli değildir.

 Ne Yapmalı?

• Kültür mantarları dışında doğadan toplanan mantarlar uzman onayı olmadan tüketilmemeli.

Türkiye’de Görülen Zehirli Mantar Türleri

 1. Köygöçüren (Amanita phalloides)

• En ölümcül mantar türlerinden biri.

• Zehirlenmelerin %90’ından sorumlu.

• İlk belirtiler 8–12 saat sonra başlar, karaciğer ve böbrek yetmezliğine yol açar.

 2. Sinek Mantarı (Amanita muscaria)

• Halüsinasyon, felç ve solunum problemleri yaratabilir.

• Genellikle kırmızı şapkalı ve beyaz benekli görünümüyle tanınır.

 3. Yalancı Kuzugöbeği (Gyromitra esculenta)

• Gerçek kuzugöbeğiyle karıştırılır.

• Gyromitrin adlı toksin içerir, sinir sistemini etkileyebilir.

 4. Şeytan Mantarı (Boletus satanas)

• Karadeniz bölgesinde yaygındır.

• Sindirim sisteminde ciddi bozulmalara yol açabilir.

 5. Ağulu Mantar (Galerina marginata)

• Küçük ve kahverengi görünümüyle masum sanılır.

• Amatoksin içerir, karaciğer hasarına neden olabilir.

• Zehirlenme şüphesi varsa derhal sağlık kuruluşuna başvurulmalı.

• Ambalajlı ve etiketli ürünler tercih edilmeli, çiğ tüketimden kaçınılmalı.

Türkiye’de Yenebilen Mantar Türleri

 Ayı Mantarı (Boletus edulis)

• Halk arasında “porçini” veya “çörek mantarı” olarak bilinir.

• Karadeniz ve Marmara’da meşe, kayın, çam ormanlarında görülür.

• Etli ve lezzetli yapısıyla dünya mutfağında sık kullanılır.

 Kuzu Göbeği Mantarı (Morchella esculenta)

• Ege, Akdeniz ve Karadeniz kıyılarında yetişir.

• “Höbelen” adıyla da bilinir.

• Pişirilmeden tüketilmemelidir; ekonomik değeri yüksektir.

 İstiridye Mantarı (Pleurotus ostreatus)

• Geniş yapraklı ağaçların altında doğal olarak yetişir.

• Aynı zamanda ticari üretimi yaygındır.

• Izgara, sote ve güveçte kullanılır.

 Biftek Mantarı (Fistulina hepatica)

• Rengi çiğ ete benzer, kesildiğinde kırmızı sıvı akıtır.

• Hafif ekşimsi tadıyla dikkat çeker.

• Taze tüketildiğinde daha lezzetlidir.

 Borazan Mantarı (Craterellus cornucopioides)

• “Siyah trampet” veya “trompet mantarı” olarak bilinir.

• Bolluğu simgeleyen mitolojik bir geçmişi vardır.

• Lezzetli ama görünümü nedeniyle sık karıştırılır.

 Gelincik Mantarı (Amanita caesarea)

• “İmparator mantarı” olarak da bilinir.

• Şile, Kandıra ve Göksu Vadisi civarında görülür.

• Ailesinde zehirli türler de bulunduğu için dikkatle toplanmalıdır.